Concentratiekamp Dachau - Duitsland

In de afgelopen jaren heb ik al meerdere concentratiekampen bezocht binnen Europa. Ik blijf het interessant vinden en het blijft mij aangrijpen. Vandaag gingen we naar Dachau vlakbij München in Duitsland. Dit was het 1e grootschalig opgezette concentratiekamp van de SS in Duitsland. Het werd al in gebruik genomen in Maart 1933 en werd bevrijd op 29 april 1945. Soldaten en leidinggevenden werden hier opgeleid zodat ze later in andere vernietigingskampen konden worden ingezet. Het was als het ware de blauwdruk voor alle kampen die volgden. 

Veel van de hoofdgebouwen staan er nog. Hierin zijn nu uitgebreide tentoonstellingen ondergebracht over het leven in het kamp, de bevrijding ervan en ook wordt er veel aandacht besteed aan de nagedachtenis van de vele slachtoffers. Naast de verschillende attributen die door de slachtoffers zijn achtergelaten, waren er veel oude propagandaposters. We zagen veel foto's waarvan de Nazi's dachten dat ze nooit het daglicht zouden zien. Het verbaasde ons enigszins dat er zoveel bewaard is gebleven na de bevrijding. We lazen over de medische experimenten die ze uitvoerden op de gevangenen waaronder experimenten m.b.t. luchtdrukverschillen, malariamedicijnen en de invloed van onderkoeling op het menselijke lichaam. Hoewel er bij staat geschreven dat de proeven de mensheid veel inzichten heeft gegeven, blijf ik het ongelooflijk vinden dat mensen elkaar dit aan konden doen. 

Voor de hoofdgebouwen was er een enorm grote appelplaats en daarna konden we bij de barakken naar binnen. Er staan 2 barakken waarin ze de leefsituaties nagebootst hebben. Achter deze 2 barakken zie je 28 grote grindbakken die ons vertellen dat er ooit 30 barakken stonden. De audioguide vertelde ons dat de Duitse, Nederlandse en Belgische gevangen in de voorste barakken leefden. Hoe verder de barak van de appelplaats stond, hoe minder je waard was in de ogen van de Nazi's. In barak 30 verbleven gehandicapten en hulpbehoevenden, die volgens de SS'ers als eerste afgeschreven konden worden.

Elke barak had slaapzalen, waslokalen en een gemeenschapsruimte. Heel anders dan in Theresienstadt en Auschwitz waar de barakken eigenlijk alleen maar uit slaapruimtes bestonden. In Dachau hadden de gevangen naar mijn inziens meer ruimte en werden de leefomstandigheden in de kampen die op dit prototype volgden steeds krapper en onhygiënischer. 

Verder zijn er veel overeenkomsten, naast de experimenten werden de gevangen gedwongen tot arbeid. De SS'ers kregen een vrijbrief om hun geweren te gebruiken als de gevangen niet luisterden, een andere mogelijkheid was dat ze publiekelijk werden opgehangen door de kampbewakers. 

Naarmate er steeds meer gevangen kwamen, kwamen er ook meer ziektes in het kamp. Achter de barakken, verstopt in het bos, werden daarom ovens gebouwd om de overledenen te verbranden. De zwakke gevangen werden hier in een prototype gaskamer vergast of bij de ovens opgehangen, alvorens ze verbrand werden. In dit kamp zijn tenminste 41.500 mensen gestorven. Daarnaast werden veel gevangen doorgesluisd naar kamp Mauthausen of een van de andere bekende kampen. 

Na de bevrijding door de Amerikanen in 1945 werden de hoofdgebouwen gebruikt als gevangenis voor de SS'ers, in afwachting van hun terechtstelling in Nuremberg. Het gebouw rondom de poort, die je doorgaat om het kamp te betreden, was verwoest maar is in zijn natuurlijke staat hersteld.

Ergens rond 1965 zijn de barakken gesloopt. Vanaf 1968 is het een gedenkplaats geworden die je 364 dagen per jaar gratis kan bezoeken. Het kamp is alleen op 24 december gesloten. Voor het parkeren aldaar betaal je € 3,- en de audiotour kostte € 4,50 per persoon. In de tijd dat we hier rondliepen konden we niet eens alles in ons opnemen wat er tentoongesteld staat. Respect dat ze al deze documentatie zo goed bewaard hebben en zich niet terughoudend opstellen om dit met de mensheid te delen. Mijn hart gaat uit naar alle verloren zielen die geen schijn van kans hadden. 

Der Anschluss 

De Duitse annexatie van Oostenrijk vond plaats op 13 maart 1938. Waar annexatie normaal gesproken staat voor een vijandige overname door een grotere/ machtigere staat, gebruikten de Duitsers geen geweld om Oostenrijk over te nemen. De overname werd door het grootste deel van het Oostenrijkse volk gesteund en werd voorbereid door de Oostenrijkse Nazipartij. Hierdoor verloor het land zijn zelfstandigheid en werd opgenomen in het Duitse rijk. De Oostenrijkse bevolking hoopte op betere tijden onder leiding van de Führer, en verwelkomden de soldaten met veel gejuich en bloemen.

Oostenrijk kende al vanaf het begin van de jaren 20 een eigen Nazipartij die aangemoedigd werd door de radiotoespraken van Hitler. De groep nazi's begonnen hun eigen land te terroriseren waardoor de Oostenrijkse kanselier Dollfuss een dictatoriaal regime begon te voeren waarbij andere partijen niet langer waren toegestaan. De Nazipartij reageerde hierop door in juli 1934 een staatsgreep te plegen, die mislukte. Hierbij verloren kanselier Dollfuss en veel van zijn aanhangers hun leven.

Dollfuss werd opgevolgd door Kurt von Schuschnigg die ook aansluiting zocht bij Italië om Oostenrijk zijn onafhankelijkheid te waarborgen. Toch lukte het de Nazipartij om Oostenrijk politiek en cultureel te domineren waardoor het land zijn steun van Italië, Engeland en Frankrijk verloor.

In 1938 voerder Hitler de druk op en intimideerde de nieuwe kanselier. Hierdoor werd een Nazi benoemd als minister van binnenlandse zaken van Oostenrijk. Toen Hitler dreigde Oostenrijk binnen te vallen, besloot Schuschnigg op 11 maart 1938 af te treden. De nieuwe minister van binnenlandse zaken werd de nieuwe kanselier. Zijn 1e daad was het sturen van een telegram naar Hitler met het verzoek om vrede en veiligheid te brengen en bloedvergieten te voorkomen. Diezelfde dag, 12 maart 1938 trokken de Duitse troepen en Hitler Oostenrijk binnen. 

Concentratiekamp Mauthausen

5 maanden na der Anschluss werd in augustus 1938 werd het concentratiekamp Mauthausen opgezet door de Nazi's. De bedoeling was een mannenkamp op te zetten om gevangeniscapaciteit te realiseren voor de geplande oorlog. Omdat het een granietrijk gebied is konden ze de gevangen tewerkstellen in de steengroeve. Zo lieten ze de kampbewoners hun eigen gevangenis bouwen, door ze hoge muren op te laten trekken. 

Het kamp heeft een grauwe en strenge uitstraling. Wij besloten de audiotour in het Nederlands te kopen voor € 3,- per persoon. De tour windt geen doekjes om hetgeen wat er zich heeft afgespeeld. Een verleden vol gruwelijkheden en mishandeling. 
Veel van de gevangen kwamen vanuit kamp Dachau en het was voor het grootste gros een zekerheid dat ze het kamp Mauthausen niet levend zouden verlaten.

Het kamp had een gaskamer, maar ook bouwden ze een apparaat die mensen door hun hoofd schoot als een soort van snelle oplossing. Het voordeel hiervan was dat de Duitse kampleiders dit zelf niet hoefden te doen wat voor geestelijke verlichting zorgde. Naast honger, ziektes en overbelasting tijdens het werk, vielen ook veel slachtoffers bij de urenlange appels, die met name plaatsvonden als er gevangen probeerden te ontsnappen. Veel van de doden werden verbrand en het as werd op een bult vlakbij het Hongaarse tentenkamp gedumpt. 

Een groep van 200 gevangen besloot op een dag tegen het regime van de Nazi's in te gaan. Met brandblusinstallaties en natte dekens maakten ze de elektrische hekken onbruikbaar en vluchtten het kamp uit. Terwijl de rest van de gevangen op appel moesten blijven staan tot het gevangen aantal weer klopte, werd er op de 200 man gejaagd in de bossen rondom het kamp. Overlevende ooggetuigen verklaarden dat ze de hele dag schoten hoorden. 184 van de gevluchte mannen overleefden het niet, de andere 16 wisten te ontkomen. 

Wat ik opvallend vond is dat er quarantaine velden waren. Grote grasvelden met 4 hoger muren er omheen. Nieuwkomers werden hier opgesloten zonder voedsel en dekens. De bedoeling hiervan was dat ze hiermee de ziektes in het kamp terug konden dringen. Zat er in deze groep iemand die ziek was? Dan was de heel groep ten dode opgeschreven en hadden de Nazi's hier weinig omkijken naar. Deze quarantaine plaatsen zijn nu de graven van de niet geïdentificeerde slachtoffers van het kamp. We spreken hier over duizenden mensen die op deze velden begraven liggen. Uit de officiële documenten blijkt dat er bijna 200.000 mensen gedeporteerd zijn naar kamp Mauthausen. Er vonden minimaal 95.000 mensen de dood. Volgens de audiotour vielen er gemiddeld 200 doden per dag.

Er staat slechts nog 1 gebouw uit de tijd van de oorlog. De barrakken en overige gebouwen zijn na de bevrijding in 1945 geplunderd door inwoners van Oostenrijk. Er was een schaarste in materialen dus het hout en dergelijke werden gestolen. Wat overbleef is door de overheid verkocht. 

Wat er nu staat zijn nagebootste gebouwen en met name vele gedenktekens. Het gedenkveld bevat hele indrukwekkende beelden tot aan graferkers en foto's van de vele slachtoffers die toch een gezicht gekregen hebben. De Amerikanen hebben na de bevrijding geholpen om veel van de slachtoffers op te graven en te identificeren, zodat nabestaanden wisten wat er met hun geliefden was gebeurd. Her en der liggen er rouwkransen en bloemen, wat aangeeft dat de herinnering nog steeds leeft. 
In de kerk op het terrein hangen confronterende, doch prachtige, schilderijen die mij persoonlijk niet koud lieten. 

Vorige

Home

Volgende